Trước đây, nông dân chủ yếu sản xuất nhỏ lẻ, diện tích đất mỗi hộ ít, trình độ canh tác không đồng đều. Do đó, khả năng đầu tư cũng như tiếp thu tiến bộ kỹ thuật còn hạn chế. Bà con chưa quen với việc sản xuất theo hợp đồng, chưa chú trọng tuân thủ quy trình, tiêu chuẩn sản xuất hàng hóa. Phần lớn chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt mà chưa tính đến hiệu quả lâu dài về sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Trong bối cảnh đó, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế trên cùng một đơn vị diện tích là điều tất yếu. Những năm gần đây, nhiều hộ nông dân tại thôn An Quý Bắc, xã Hoài Châu đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích ruộng trũng, đất lúa kém hiệu quả sang mô hình trồng sen kết hợp nuôi cá. Mô hình này đã mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp cải thiện thu nhập đáng kể cho bà con nông dân.
Sen là một loại cây thủy sinh dễ trồng, ít tốn công chăm sóc, chi phí đầu tư ban đầu không quá lớn. Đặc biệt, sen là cây lâu năm, chỉ cần trồng một lần có thể thu hoạch từ 10 – 15 năm. Theo anh Nguyễn Văn Hoài – một trong những hộ tiên phong chuyển đổi mô hình này và cũng là thành viên tham gia Giải Sáng tạo nhà nông do Hội Nông dân tỉnh tổ chức: so với trồng lúa, trồng sen mang lại lợi nhuận cao gấp 2 – 4 lần.
Cụ thể, với 1 ha đất trồng lúa, mỗi vụ chỉ thu hoạch khoảng 6.000 kg, giá lúa bình quân khoảng 10.000 đồng/kg, thu về khoảng 60 triệu đồng/ha/vụ. Trong khi đó, trồng sen sau 6 tháng đã có thể thu hoạch. Bình quân mỗi đợt thu hoạch đạt từ 300 - 400 kg/ha (bao gồm hạt, lá, hoa, ngó, củ). Tổng doanh thu từ sen đạt khoảng 120 – 150 triệu đồng/ha/năm, cao hơn nhiều so với trồng lúa.
Ngoài thu nhập từ sản phẩm sen, các hộ dân còn kết hợp mô hình nuôi cá dưới tán sen, vừa giúp kiểm soát môi trường nước vừa tận dụng được nguồn thức ăn tự nhiên, giảm chi phí chăn nuôi. Nhờ đó, mô hình này không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn góp phần phát triển bền vững.
Nhằm khuyến khích nông dân chuyển đổi mô hình sản xuất, chính quyền địa phương đã hỗ trợ cung cấp giống sen chất lượng cao, đảm bảo năng suất. Hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc sen và nuôi cá. Hỗ trợ vật tư phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Tư vấn kỹ thuật phát hiện và phòng trừ sâu bệnh trên sen.
Ngoài ra, mô hình trồng sen còn được mở rộng sang lĩnh vực dịch vụ du lịch sinh thái. Một số hộ dân đã kết hợp trồng sen với dịch vụ chụp ảnh, tham quan trải nghiệm, giúp quảng bá hình ảnh hoa sen và gia tăng giá trị sản phẩm. Du khách đến đây không chỉ được ngắm sen, chụp ảnh mà còn có thể mua hoa sen tươi, ngó sen, hạt sen, củ sen về làm quà. Hình thức này giúp đa dạng hóa nguồn thu nhập, nâng cao đời sống người dân.
Việc chuyển đổi đất trồng lúa kém hiệu quả sang mô hình trồng sen kết hợp nuôi cá và du lịch sinh thái đã mở ra hướng đi mới cho nông dân xã Hoài Châu. Mô hình này không chỉ khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai, tăng giá trị kinh tế trên một đơn vị diện tích mà còn góp phần bảo vệ môi trường, làm đẹp cảnh quan làng quê. Đồng thời, đây cũng là một trong những giải pháp quan trọng giúp thực hiện thành công chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới của địa phương.
Với những kết quả tích cực đã đạt được, mô hình này xứng đáng được nhân rộng, trở thành hướng đi bền vững cho nông dân trong thời gian tới.
Hội Nông dân tỉnh Bình Định
