Ông Vũ Quốc Bảo, trưởng phòng NN&PTNT huyện Phù Cát cho biết: Trong tổng số 43 hồ sơ xin vay vốn để đóng mới tàu vỏ sắt, mỗi tàu có công suất từ 800 CV trở lên, kinh phí đóng mới khoảng 15 – 17 tỷ đồng. Trong đó có 3 tàu làm dịch vụ hậu cần, số còn lại làm các nghề khai thác đánh bắt. Đến nay có 21 trường hợp đã được UBND tỉnh phê duyệt được vay vốn đóng tàu. Qua tiếp cận của các ngân hàng, có 6 trường hợp ngư dân đã ký kết hợp đồng tín dụng, và kí kết hợp đồng đóng mới tàu với các cơ sở đóng tàu có tổng kinh phí trên 90 tỷ đồng, các ngân hàng đã giải ngân trên 41 tỷ đồng.
Điều ghi nhận trong quá trình thực hiện Nghị định 67 CP, ở Phù Cát là ngư dân đã phát huy vai trò là người chủ thể trong việc quyết định con tàu. Trước hết là mẫu mã con tàu được dựa trên 21 mẫu tàu của Bộ NN đưa ra, có sự điều chỉnh sao cho phù hợp với điều kiện thực tế ngành nghề khai thác của địa phương; Ngư dân được tự do lựa chọn cơ sở để hợp đồng đóng tàu và tự lựa chọn ngân hàng để vay vốn, mà không hề có sự can thiệp từ bên nào.
Theo kế hoạch 6 con tàu đang đóng mới sẽ được hoàn thành và hạ thủy trong tháng 5 đến, để bàn giao cho ngư dân đưa vào vận hành khai thác góp phần nâng cao năng lực đánh bắt xa bờ, và bảo vệ chủ quyền biển đảo. Ngoài ra 9 trường hợp khác cũng đã được các ngân hàng chấp nhận hồ sơ để ký kết hợp đồng tín dụng, ngư dân cũng đã chọn cơ sở đóng tàu để ký kết hợp đồng để tiến hành thực hiện đóng mới từ nay đến cuối năm 2016.
Có thể nói sau 2 năm, triển khai thực hiện Nghị định 67/2014/NĐ-CP, huyện Phù Cát đã tập trung mọi nổ lực tháo gỡ khó khăn nảy sinh, nhờ đó đã đạt những kết quả nhất định. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện có không ít vướng mắc nảy sinh, nhất là khi ngư dân tiếp cận với nguồn vốn vay của các ngân hàng. Do vậy, hiện số tàu được ký kết hợp đồng tín dụng còn khiêm tốn so với chỉ tiêu trên giao.
Xã Cát Khánh là địa phương có 26 hồ sơ xin vay vốn đóng mới tàu theo NĐ 67CP. Đến thời điểm này, xã Cát Khánh có 13 hồ sơ đã được UBND Tỉnh phê duyệt. Trong đó, có 3 trường hợp đã được ngân hàng BIDVI giải ngân đóng tàu vỏ thép tại Công ty TNHHMTV Nam Triệu- Hải Phòng, cơ bản hoàn tất chuẩn bị hạ thủy vào tháng 5 tới. Số hồ sơ còn lại, các ngân hàng đang thẩm định. Về vấn đề này, ông Đinh Thành Tiến- Chủ tịch UBND xã Cát Khánh cho rằng: Hiện nay ở Cát Khánh số tàu được giải ngân chậm so với tổng số tàu đã được phê duyệt. Kiến nghị các cấp và các ngân hàng sớm thẩm định và hoàn thiện hồ sơ cho ngư dân; để giúp ngư dân tiếp cận được nguồn vốn đóng tàu, ra khơi đánh bắt thủy sản và góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Qua trao đổi với nhiều ngư dân tham gia NĐ 67 thì hầu hết đều có nỗi niềm chung là, thời gian từ lúc phê duyệt danh sách đến lúc ngư dân được vay vốn là quá dài. Ông Đặng Văn Khoa ở thôn Hóa Lạc, xã Cát Thành, chủ tàu tham gia NĐ 67 đã chia sẻ: “ vướng mắc thứ nhất của chúng tôi là chọn mẫu thiết kế tàu; thứ 2 là vốn đối ứng; vì bà con chúng tôi ở thôn quê, mới làm nghề vài năm nên kinh phí còn thiếu thốn. Trong khi đó, bên ngân hàng yêu cầu nộp tiền đối ứng một lần, tôi thấy rất khó khăn. Mong các cấp và ngân hàng tạo điều kiện thuận lợi nhất, để chúng tôi dễ tiếp cận nguồn vốn vay”.
Thực tế cho thấy quy trình, thủ tục thực hiện hồ sơ nghiệm thu giải ngân và thanh quyết toán kinh phí của các ngân hàng đòi hỏi phải chặt chẽ, và khá phức tạp, mà ngư dân thì không thể am hiểu hết được, nên gặp khó khăn trong lập dự án và phải đi lại nhiều lần để các thủ tục hồ sơ theo quy định để vay vốn ngân hàng. Đây chính là thực trạng chung làm kéo dài thời gian được kí kết hợp đồng tín dụng, nên khiến nhiều ngư dân nản lòng. Bên cạnh đó quá trình thực hiện đóng mới, một số chủ tàu đã xem xét điều chỉnh công suất, thiết kế mẫu cho phù hợp thực tế, mỗi lần thay đổi lại phải điều chỉnh thiết kế, dẫn đến chậm trễ trong các thủ tục. Chính vì sự thay đổi thường xuyên thiết kế và dự toán nhiều lần, nên quá trình giải ngân bị chậm lại. Ngoài ra, nguồn vốn đối ứng của ngư dân cũng chưa được bảo đảm theo yêu cầu của một số ngân hàng.
Ông Phạm Hồng Sơn- Giám đốc Ngân hàng NN&PTNT huyện Phù Cát, là một trong 4 ngân hàng ở Phù Cát được giao nhiệm vụ cấp vốn cho ngư dân vay đóng tàu theo NĐ 67, cho biết: “ đơn vị đã tiếp nhận tất cả các hồ sơ của ngư dân có nhu cầu, trong đó đã ký kết và giải ngân được 01 hợp đồng tín dụng với số vốn vay hơn 15,6 tỷ đồng và đang thực hiện thẩm định số hồ sơ còn lại. Tuy nhiên, trên thực tế, đối với cho ngư dân vay, ngân hàng phải có thời gian và cử cán bộ hướng dẫn từng trường hợp cụ thể và hồ sơ đăng ký. Đặc biệt, là các điều kiện cấp tín dụng cũng phải tuân thủ những quy định chặt chẽ của ngân hàng nhà nước, của ngân hàng nông nghiệp và của Chính phủ; nên phải có nhiều thời gian tiến hành thẩm định kỹ. Nếu ngư dân đáp ứng đủ điều kiện theo quy định, chúng tôi sẵn sàng giải ngân kịp thời. Muốn nhanh chóng phải có vốn đối ứng, hồ sơ thiết kế kỷ thuật, xác định cơ sở đóng tàu có uy tín, thì chúng tôi sẽ giải ngân kịp thời cho ngư dân”.
Đáp ứng điều kiện của các ngân hàng để được giải ngân như đã nói trên dẫn đến việc việc thương thảo, thỏa thuận hợp đồng vay vốn giữa chủ tàu với ngân hàng còn nhiều vướng mắc, do chưa thống nhất về cách tính toán, đánh giá phương án vay vốn, giá trị dự án và các chủ tàu chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của ngân hàng. Trong khi, tài sản bảo đảm của việc vay vốn chỉ là chiếc tàu, mà các ngân hàng lại không tường tận về các yếu tố kỹ thuật, nên việc thẩm định dự toán đóng tàu tại các ngân hàng cũng đang gặp nhiều khó khăn. Đây là nguyên nhân, dẫn đến nhiều ngư dân khó tiếp cận với nguồn vốn vay, mặc dù các cấp, các ngành liên quan đã tổ chức nhiều cuộc họp nhưng vẫn chưa tháo gỡ được.
Còn đứng về phía ngư dân, anh Lê Văn Thãi, ở thôn An quang Tây, xã Cát Khánh, là 1 trong 6 trường hợp đang đóng mới tàu theo NĐ 67, chuẩn bị hạ thủy vào tháng 5 tới, cho rằng: “ ngư dân cần tìm hiểu, nghiên cứu kỹ phương án đầu tư, nghề hoạt động và mẫu tàu, đồng thời xác định tư tưởng, trách nhiệm trong việc vay vốn đầu tư đóng tàu và trả nợ, tránh trường hợp đăng ký và thực hiện theo phong trào, bởi việc “hoạch định” khả năng hoàn trả vốn vay cho ngân hàng là rất quan trọng”.
Giải quyết khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay, hiện nay ở Phù Cát, những trường hợp đăng kí vay vốn đóng mới tàu theo nghị định 67, được các ngân hàng tiếp cận trước trên cơ sở đáp ứng được các yêu cầu cho vay vốn, sẽ được địa phương, ngành chức năng và ngân hàng phối hợp hướng dẫn lập hồ sơ, để trình lên cấp trên phê duyệt, và như vậy bảo đảm được các yêu cầu Nghị định 67 đưa ra, tránh được trình trạng ngư dân phải làm lại hồ sơ nhiều lần.
Có thể nhận thấy, để chính sách phát triển thủy sản đạt được mục tiêu, sự nỗ lực từ phía các ngân hàng là chưa đủ, mà cần có sự nỗ lực đồng bộ từ tất cả các bên tham gia vào tiến trình thực hiện NĐ 67; nhằm giúp ngư dân thuận lợi hơn trong thực hiện hồ sơ và tiếp cận vốn thì các ngành liên quan phải tiếp tục cải cách trình tự, thủ tục thẩm định dự án, phương án vay vốn đóng mới tàu của ngư dân theo hướng đơn giản, phù hợp với quy định của pháp luật và trình độ của ngư dân.
Với mục tiêu, thực hiện tốt Nghị định 67 CP, Phù Cát hiện đang phấn đấu đến cuối năm 2016 sẽ hoàn thành được chỉ tiêu 65 hồ sơ xin vay vốn đóng mới tàu cá, trong đó có 15 tàu được đóng mới đưa vào hoạt động khai thác đánh bắt và, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc./.