|
Cây ngô lai sinh trưởng, phát triển tốt trên đất lúa chuyển đổi tại xã Vĩnh Quang, huyện Vĩnh Thạnh.
|
Nguồn nước tại các hồ chứa nước trong tỉnh tiếp tục giảm mạnh; nguồn nước hiện có không đảm bảo nước tưới cho cây trồng vụ Hè Thu, dự kiến khoảng trên 11.400 ha cây trồng tại Hoài Nhơn, Phù Mỹ, Phù Cát, Hoài Ân, Vân Canh, Tây Sơn… bị hạn và thiếu nước ở nhiều mức độ khác nhau. Trước tình hình đó, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo ngành Nông nghiệp chủ động phối hợp với các ngành, các cấp có liên quan chủ động thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống hạn, xâm nhập mặn có hiệu quả.
Thực trạng đáng lo ngại
Theo nhận định của Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia về xu thế khí tượng, thủy văn 6 tháng đầu năm 2016, lượng mưa trên khu vực từ Trung Bộ thiếu hụt so với trung bình nhiều năm từ 30-50%. Tại Bình Định, Trong các tháng đầu năm 2016 vừa qua, lượng mưa thiếu hụt gần 50% so trung bình nhiều năm (TBNN) cùng kỳ; mực nước các sông ở mức thấp hơn TBNN cùng kỳ 0,3 - 0,5 m; theo Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp & PTNT), nguồn nước tại các hồ chứa nước trong tỉnh tiếp tục giảm mạnh; hiện đã có 21/161 hồ chứa tại các huyện Vĩnh Thạnh, Phù Mỹ, Hoài Ân, Phù Cát, Tây Sơn đã cạn nước; nguồn nước hiện có không đảm bảo nước tưới cho cây trồng vụ Hè Thu, dự kiến khoảng trên 11.400 ha cây trồng tại Hoài Nhơn, Phù Mỹ, Phù Cát, Hoài Ân, Vân Canh, Tây Sơn… bị hạn và thiếu nước ở nhiều mức độ khác nhau.
Ông Nguyễn Văn Phú, Giám đốc Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định, cho biết: Do khô hạn kéo dài, đến thời điểm hiện nay, hồ chứa nước Hà Nhe và hồ Tà Niêng nằm trên địa bàn huyện Vĩnh Thạnh đã khô kiệt đến mực nước chết, không đủ nguồn nước tưới cho diện tích lúa và hoa màu trong vụ sản xuất Hè Thu; tại xã Vĩnh Thuận, huyện Vĩnh Thạnh, hàng chục hecta lúa bỏ hoang và hàng trăm hecta hoa màu không có nước tưới. Theo báo cáo của UBND xã Vĩnh Hòa (huyện Vĩnh Thạnh), vụ Đông Xuân năm nay, do nắng hạn kéo dài, phần lớn diện tích lúa và cây trồng cạn trên địa bàn xã bị thiếu nước tưới; trong đó, có 2 ha lúa bị mất trắng, gần 30 ha bị giảm năng suất trên 30% do thiếu nước vào cuối vụ.
Chủ động thực hiện nhiều giải pháp ứng phó
Để chủ động cho sản xuất, UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 08/CT-UBND về việc thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống hạn, xâm nhập mặn; theo đó, tiếp tục thực hiện các nội dung tại Chỉ thị số 15/CT-UBND ngày 02/11/2015 của UBND tỉnh về việc tăng cường thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn năm 2016, đối phó với ảnh hưởng của hiện tượng El Nino.
Để chống hạn, giải pháp tình thế là chủ động lập lịch tưới luân phiên cho tất cả các cấp kênh trong từng hệ thống tưới; tuyên truyền rộng rãi, công khai lịch tưới để người dân biết và thực hiện; điều hòa phân phối nước hợp lý, tiết kiệm, không để hiện tượng thất thoát nước hoặc lấy nước tràn lan gây lãng phí; sử dụng các biện pháp tưới tiên tiến, tiết kiệm nước cho cây trồng cạn. Trên cơ sở cân đối nguồn nước, xác định cụ thể vùng có nguy cơ bị hạn hán, thiếu nước để có kế hoạch bố trí lịch thời vụ phù hợp, chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý; kiên quyết không cấy cưỡng mà chuyển đổi sang cây trồng cạn. Đóng, mở cống ở các cửa sông, cửa biển hợp lý để giữ nước ngọt, ngăn nước mặn; kiểm soát chặt chẽ độ mặn để lấy nước tưới bảo đảm yêu cầu, có biện pháp xử lý nhiễm mặn kịp thời ở các vùng triều. Theo dõi chặt chẽ diễn biến nguồn nước trên các triền sông, quyết định thời điểm và khối lượng đắp đập tạm ngăn sông kịp thời để dâng đầu nước cho trạm bơm hoạt động đủ công suất. Phương án chống hạn vụ HT năm 2016 cũng đã và đang được triển khai, trong vụ sản xuất này, các đơn vị quản lý thủy nông, chính quyền các địa phương và chủ hộ sử dụng nước thực hiện giảm ít nhất 10% lượng nước tưới so với bình thường thông qua việc điều tiết và tưới tiết kiệm nước theo quy trình: ớt – khô xen kẽ; kiểm tra và chủ động tu bổ, sửa chữa các hạng mục công trình bị hư hỏng, nạo vét kênh mương dẫn nước; củng cố tổ đội thủy nông nội đồng, điều tiết nước tưới hợp lý, hạn chế nguồn nước bị thất thoát; tổ chức quản lý, vận hành các cống, tràn trên đê Đông không để xâm nhập mặn. Ngành Nông nghiệp và các địa phương cũng tiến hành kiểm tra, xác định cụ thể hộ dân thiếu nước, chủ động mở mạng cấp nước ở các công trình cấp nước đã xây dựng; đồng thời vận động người dân đào, khoan thêm giếng lấy nước ngầm để sử dụng; rà soát, nắm chắc nguồn nước hiện có, tiến hành khoanh và phân loại các vùng có khả năng bị hạn, thiếu nước, trên cơ sở đó thông báo và hướng dẫn cho nông dân áp dụng các biện pháp tưới. Các địa phương cũng cần phải kiểm tra, thống kê cụ thể số hộ dân thiếu nước và thực hiện phương án cấp nước sinh hoạt cho dân…
Về lâu dài, chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất trồng lúa thiếu nước tưới (Kế hoạch chuyển đổi cây trồng cạn trên đất lúa từ năm 2016 đến năm 2020 là 13.500 ha gieo trồng với kinh phí dự kiến hỗ trợ giá giống cây trồng cạn là 26.750 triệu đồng) gắn với thực hiện liên kết chuỗi sản xuất và tiêu thụ, thực tiễn sản xuất cho thấy nhiều địa phương thực hiện chuyển đổi thành công, nhiều công thức luân canh có giá trị thu nhập cao đã được áp dụng có hiệu quả, nông dân có thu nhập từ 100 triệu đồng/ha/năm trở lên. Hỗ trợ kinh phí kiên cố hóa kênh mương nhằm xây dựng hoàn thiện hệ thống kênh tưới thủy lợi, đảm bảo công tác tưới tiêu, chống hạn cho cây trồng, từ năm 2013 đến 2015, UBND tỉnh đã phê duyệt kế hoạch kiên cố hóa kênh mương trên địa bàn tỉnh với tổng chi phí xây dựng trên 209 tỉ đồng, nhằm kiên cố hóa hơn 327 km chiều dài kênh cấp 3, đảm bảo tưới cho hơn 16.700 ha đất nông nghiệp; UBND tỉnh cũng đã ban hành văn bản về việc lập Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư xử lý cấp bách xâm nhập mặn, ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH), theo đó, UBND tỉnh giao Sở Nông nghiệp và PTNT lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư xử lý cấp bách xâm nhập mặn, ứng phó với BĐKH với các hạng mục: Xây dựng đập ngăn mặn sông Lại Giang, huyện Hoài Nhơn; nâng cấp hệ thống đê Đông (đoạn từ cống Đập Mới đến cống Nhơn Hội); sửa chữa tràn Dương Thiện vùng Thị Nại; xây dựng đê và đập ngăn mặn Đức Phổ, huyện Phù Cát; trồng rừng ngập mặn ven biển… Riêng năm 2016, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 926/QĐ-UBND phê duyệt kế hoạch thực hiện kiên cố hóa gần 109 km kênh mương trên địa bàn toàn tỉnh với tổng kinh phí hỗ trợ thực hiện chương trình này là 40,108 tỉ đồng, tưới cho diện tích 7.489 ha; Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định có kế hoạch đầu tư gần 18 tỉ đồng từ nguồn hỗ trợ thủy lợi phí để xây dựng hoàn thiện hệ thống kênh tưới thủy lợi, đảm bảo công tác tưới tiêu, chống hạn cho cây trồng.
Tại Phù Cát, ông Vũ Quốc Bảo, Trưởng phòng NN & PTNT huyện, cho biết: Vụ Ðông Xuân (ÐX) 2015 - 2016, toàn huyện đã thực hiện chuyển đổi cây trồng trên diện tích 1.388 ha, đạt 63,1% kế hoạch cả năm, trong đó có 283 ha trước đây sản xuất lúa, được chuyển sang trồng đậu phụng 190 ha, còn lại trồng ớt, hành, bắp lai; hơn 1.105 ha đất mì chuyển sang sản xuất đậu phụng 825 ha, dưới hình thức xen canh cây mì, và 280 ha trồng dưa, ớt. Việc chuyển đổi đất lúa sang sản xuất các loại cây trồng cạn đã đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với sản xuất chuyên lúa từ 3-10 lần, góp phần nâng cao thu nhập, đồng thời tạo được nhiều việc làm cho nông dân. Trong vụ Hè Thu này, huyện Phù Cát đang phối hợp chặt chẽ với đơn vị quản lý, khai thác thủy lợi, chính quyền các địa phương rà soát lại toàn bộ diện tích lúa và cây trồng cạn, thành lập các tổ thủy nông để kịp thời đưa nước từ hệ thống kênh chính, kênh cấp 1 Hệ thống kênh tưới Văn Phong phục vụ tưới cho 5.800 ha lúa, 600 ha đậu phụng, 500 ha bắp, 500 ha ớt, 300 ha dưa, 180 ha hành, 700 ha rau màu…; đồng thời, đảm bảo nguồn nước cho nuôi trồng thủy sản tại các xã khu Đông của huyện.
Với sự kết hợp các giải pháp trước mắt và lâu dài; sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự phối hợp nhịp nhàng của các ban, ngành và hưởng ứng tích cực của bà con nông dân chủ động thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống hạn, xâm nhập mặn, hy vọng sản xuất nông nghiệp năm 2016 tỉnh Bình Định sẽ được mùa toàn diện./.